دوره 16، شماره 1 - ( پاییز و زمستان 1403 1403 )                   جلد 16 شماره 1 صفحات 197-177 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Kazempour M, Mokhtari M, Salahi A. (2024). A Closer Look at the Image of the Safavid-Period Sufi Shaykhs Through Antonio Gramsci’s Theory of Hegemony. JIM. 16(1), 177-197. doi:10.22034/16.31.11
URL: http://erfanmag.ir/article-1-1577-fa.html
کاظم پور مهسا، مختاری مسروره، صلاحی عسگر. بررسی سیمای مشایخ صوفیه در عصر صفوی بر اساس هژمونی آنتونیو گرامشی پژوهشنامه عرفان 1403; 16 (1) :197-177 10.22034/16.31.11

URL: http://erfanmag.ir/article-1-1577-fa.html

بررسی سیمای مشایخ صوفیه در عصر صفوی بر اساس هژمونی آنتونیو گرامشی
مهسا کاظم پور ، مسروره مختاری* ، عسگر صلاحی
دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده:   (1481 مشاهده)
از رویکردهای اجتماعی و فکری رایج در تاریخ، عرفان و تصوّف است که از زمان شکل گیری تا اوج و کمال با تغییراتی همراه بوده است. این رویکرد بهرغم تأثیر در مؤلـّفه‌های دیگر، از عوامل گوناگونی نیز تأثیر پذیرفته است و در ضمن این تعامل‌ها بستری ایجاد شده است که سبب رواج یا کسادی مکتب تصوّف شده است. این مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای معتبر، سیمای مشایخ متصوّفه عصر صفوی را با تأکید بر نظریه هژمونی آنتونیو گرامشی، مورد بررسی قرار داده است و نشان می‌دهد در این عصر مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، ایدئولوژیکی، سیاسی و مذهبی بسیاری در حکم هژمونی و عامل قدرت عمل کرده‌اند و در رونق تصوّف و ایجاد گروه هژمون نقش داشته‌اند. به عقیده گرامشی، هژمونی بدون اجبار با تکیه بر اقناع و رضایت عمومی انجام میشود. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد در عصر صفوی مسائلی چون فرهنگ رفتاری شیوخ، احترام قائل بودن برای دیگران و... در زمره هژمونی فرهنگی؛ داشتن شیخ ممتاز، تبلیغ شاگردان و... در زمره هژمونی اجتماعی؛ قائل بودن به کرامات برای شیوخ، تعلّق طریقه به یک صوفی بزرگ، انطباق مشرب نویسنده با مشایخ و... در زمره هژمونی ایدئولوژی؛ موضع صاحبان قدرت و... ازجمله هژمونی سیاسی و جنبه تقدّس متصوّفه از هژمونی مذهبی، تجارت و توانایی مالی متصوّفه در شمار هژمونی اقتصادی هستند که در اجتماع آن روزگار قوّت گرفته‌اند و سبب اقناع و هدایت اراده جمعی شده است، قابل تببین است. هژمونی ایدئولوژی بیشتر از سایر هژمونی‌ها در این عصر سبب قدرت مشایخ شده است.
واژه‌های کلیدی: مشایخ متصوّفه، عصر صفوی، هژمونی، آنتونیو گرامشی.
متن کامل [PDF 825 kb]   (235 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: عرفان
دریافت: 1402/5/9 | پذیرش: 1402/10/16 | انتشار: 1403/10/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.