دوره 16، شماره 1 - ( پاییز و زمستان 1403 1403 )
جلد 16 شماره 1 صفحات 118-103 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sheikh M, Jalili N. (2024). A Closer Look at Ibn ʿArabī’s Interpretation of the Golden Calf. JIM. 16(1), 103-118. doi:10.22034/16.31.10
URL: http://erfanmag.ir/article-1-1573-fa.html
URL: http://erfanmag.ir/article-1-1573-fa.html
شیخ محمود، جلیلی نازنین. بررسی و تحلیل تفسیر ابن عربی از عجل بنی اسرائیل پژوهشنامه عرفان 1403; 16 (1) :118-103 10.22034/16.31.10
دانشگاه تهران
چکیده: (1563 مشاهده)
یکی از مسائل مورد مناقشۀ فصوص‌الحکم، تفسیر ابن‌عربی از داستان عجل بنی‌اسرائیل است. تفاسیر عرفانی پیش و پس از او بیشتر تأویلی انفسی از عجل ارائه کرده و آن را نفس یا علاقهمندهای نفسانی دانسته‌اند، اما او با باور به تکوینی بودن احکام خداوند، معتقد است خلق جز حقّ را نمی‌پرستند و عبادت عِجل نیز درحقیقت عبادت حقّ است. در بررسی مدّعای ابن‌عربی در تفسیر آیات عجل، به سه پرسش باید پرداخت: (1)آیا تفسیر او از عجل را می‌توان مصداق تفسیر به رأی دانست؟ (2) ابن‌عربی در همۀ آثارش بر تفسیر خود، از واقعۀ عجل در فصوص‌الحکم، پایبند است؟ و(3) آیا باور او به تکوینی بودن حکم خداوند مبنی بر نپرستیدن جز او، صحیح است؟ در پاسخ این سه پرسش باید گفت: (1) بسیاری از این دست ایده‌ها تفسیر نیست تا مصداق «تفسیر به رأی» باشد و ثانیاً تفسیر ما از «تفسیر به رأی» در بررّسی این‌گونه ایده‌ها مهمّ است و از منظری دیگر می‌توان گفت: که اساساً تفسیری نیست، که مبتنی بر رأی مفسّر نباشد. (2) ابن‌عربی کوششی نکرده تا کتابی در تفسیر آیات قرآن فراهم آورد؛ و آثار او تفسیری رسمی و منسجم از قرآن نیست. بلکه مواجهۀ او با آیات قرآن دو گونه است: گاه چونان مفسّران رسمی، تفسیری ظاهری و گاه تفسیری باطنی مبتنی بر نظریۀ وحدت شخصی وجود، ارائه می‌کند و در مسئلۀ عجل نیز چنین است. (3) باور او به تکوینی بودن احکام قرآن، به نگرش متصوّفه به قرآن بازمی‌گردد و چون قرآن را حقیقتی تکوینی در هستی می‌دانند، طبیعیست که همه یا حدّاقل برخی احکام قرآن را نیز تکوینی تلقی کنند.
فهرست منابع
1. - قرآن کریم
2. - ابن عربی، محیی الدین، (بی‌تا)، الفتوحات المکیه، 4 جلد، بیروت: دارالصادر، چاپ اول.
3. - ابن عربی، محیی الدین، (1370ش)، فصوص الحکم، تصحیح و تعلیق ابوالعلاء عفیفی، تهران: انتشارات الزهراء.
4. - ابن‌عربی، محمد بن علی، (1422ق)، تفسیر ابن عربی(تأویلات عبد الرزاق)، رباب، سمیر مصطفی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
5. - ابن‌عجیبه، احمد، (1419ق)، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، قرشی رسلان، احمد عبدالله، قاهره: حسن عباس زکی.
6. - آملی، سید حیدر، (1422ق)، تفسیر المحیط الاعظم، تصحیح سید محسن موسوی تبریزی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.
7. - بقلی شیرازی، روزبهان، (2008م)، تفسیر عرائس البیان فی حقائق القرآن، تصحیح احمد فرید المزیدی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
8. - التستری، سهل بن عبد الله، (1423ق)، تفسیر التستری، محمد باسل عیون السود، بیروت: دار الکتب العلمیه.
9. - حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی، (بی‌تا)، تفسیر روح البیان، بیروت: دارالفکر.
10. - خمینی، روح الله، (1370ش)، آداب الصلوه، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
11. - راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، دمشق، بیروت: دارالقلم و دار الشامیه.
12. - سلطانعلی‌شاه، سلطان محمد بن حیدر، (1408ق)، بیان السعاده فی مقامات العباده، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
13. - شیخ، محمود، (1399ش)، «رستگاری فرعون در قرآن کریم»، دو فصل‌نامه علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان، سال 14، شماره 27، بهار و تابستان، صص 83-113، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
14. - شیخ علوان، نعمه‌الله بن محمود، (1999م)، الفواتح الإلهیه و المفاتح الغیبیه: الموضحه للکلم القرآنیه و الحکم الفرقانیه، قاهره: دار رکابی للنشر.
15. - صفی علی شاه، محمد حسن بن محمد باقر، (1378ش)، تفسیر قرآن صفی علی شاه، تهران: منوچهری.
16. - قشیری، ابوالقاسم عبد الکریم، (1981م)، لطائف الاشارات، تصحیح ابراهیم بسیونی، مصر: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
17. - قیصری، شرف الدین داوود، (1375ش)، شرح فصوص الحکم، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
18. - مصطفوی، حسن، (1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، 14 جلد، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
19. - مهائمی، علی بن احمد، (1403ق)، تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان، بیروت: عالم الکتب، چاپ دوم.
20. - میبدی، رشیدالدین، (1371ش)، کشف الاسرار و عده الابرار، علی اصغر حکمت، تهران: انتشارات امیر کبیر.
21. - کاشفی سبزواری، حسین بن علی، (1369ش)، مواهب علیه، محقق و مصحح سید محمد رضا جلالی نائینی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات اقبال.
22. - مکارم شیرازی، ناصر، (۱۳۸۴ش)، جلوه حق بحثی پیرامون «صوفیگری» در گذشته و حال، قم: نسل جوان.
23. - عبدالخالق، عبدالرحمن، (بی‌تا)، الفکر الصوفی فی ضوء الکتاب و السنه، کویت: مکتبه ابن تیمیه.
24. - وکیلی، محمدحسن، «وحدت وجود و عبادت تکوینی، پاسخی به اتهام تجویز گوساله‌پرستی به محیی الدین عربی و حضرت علامه حسن‌زاده آملی، عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت، http://erfanvahekmat.com/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
