بهار و تابستان 1404
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه پیام نور
چکیده: (66 مشاهده)
محیالدین ابنعربی در تقریر نظریه بحث برانگیز «انقطاع عذاب» و تلاش برای هنجارمندسازی و سازگارنمایی آن با گزاره‌‌های دینی، صرف نظر از سویه‌‌های الهیاتی نظریه خود، در راستای اقناع مخاطبانش از راهبرد‌های بیانی مؤثری بهره برده است. شناخت و بررسی این شیوههای متنی و ساز و کارهای واژگانی-زبانی، شیوه نقادانه جدیدی است که می‌‌تواند ناخودآگاه ذهن ابنعربی را در طرح و تقریر این نظریه نشان دهد. بر همین اساس، پژوهش حاضر با واکاوی این ساز و کارهای متنی، به بررسی شیوههای اقناعی ابنعربی در طرح نظریه انقطاع عذاب وی پرداخته است. حاصل بررسی‌‌های انجام گرفته نشان داد که ابنعربی در راستای سامان‌دهی به نظریه خود، با استفاده از توانمندی‌‌های زبانی و به کارگیری منطقِ تفاوت، موجب چرخش معنایی واژگان و مفاهیم دخیل در نظریه خود و زایش معانی جدید برای آن‌ها میشود. معناتراشی‌‌ها و معناسازی‌‌های مبتکرانه و هنجارستیزانه ابنعربی در روند تغییر معنای واژگان و نشانه‌‌ها، منجر به ابداع مفاهیم ناسازنمایی مانند «آتش سرد» و «عذاب بدون درد» در نظریه وی میشود که پیچیدگی و دشواریابی مدعیات وی را برای مخاطبانش دوچندان می‌‌کند. راهبرد‌های بیانی ابنعربی در این دگرسانی‌‌های معنایی در بستری از تک گویگی و استبداد فهم، و با تکیه بر شیوه های اقناعی، در راستای بازتولید سلطه برای گفتمان‌‌های تکثرگرایی و شمول‌گرایی، و گسست در نظام گفتمان‌‌های رقیب به کار رفته است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف بازخوانی شیوههای اقناعی و راهبرد‌های بیانی ابن-عربی در طرح نظریه انقطاع عذاب، به بررسی مشهورترین آثار ابنعربی پرداخته است.
شماره‌ی مقاله: 6
فهرست منابع
1. - قرآن کریم
2. - ابنعربی، محیالدین. (1370ش). فصوص‌الحکم. تصحیح ابوالعلاء عفیفی. چ2. تهران: الزهراء.
3. - ـــــــــــــــــ . (1424ق/2004م). الفتوحات‌المکیه. چ1. بیروت: دارصادر. (ج4-1).
4. - ـــــــــــــــــ . (1397ق/1977م). الفتوحات‌المکیه. تصحیح عثمان یحیی. ج 14و12و8 و3و1. چ1. قاهره: المجلس الاعلی لرعایه الفنون والآداب والعلوم الاجتماعیه.
5. - ــــــــــــــــ . (1410ق /1989م). رحمه من‌الرحمن فی‌تفسیر و اشارات القرآن. جمع و تألیف: محمود محمود الغراب. ج 4و3و2و1. چ3. دمشق: مطبعه نضر.
6. - ابراهیمی، حسن. (1388). بررسی تأویلات ابنعربی درباره آیات خلود و جاودانگی عذاب در قرآن. مطالعات عرفانی، 8 (10): 26-5.
7. - ــــــــــــ . (1376). عذاب دائم از دیدگاه ابنعربی. مقالات و بررسیها، 29 (61): 24-105.
8. - بیات، محمدحسین. (1393). بررسی و نقد دیدگاه ابنعربی در باب کیفیت عذاب اخروی با تکیه بر آثار قرآنی و براهین عقلی. حکمت و فلسفه، 10 (3): 116-95.
9. - حاجتی، سمیه و احمد رضی. (1392). صورت‌بندی گفتمانی ابن‌جوزی برابر صوفیان در تلبیس ابلیس. مطالعات عرفانی، 9 (17): 66-39.
10. - خوارزمی، تاج‌الدین حسین. (1375). شرح فصوص‌الحکم، تصحیح نجیب مایل هروی. چ3.تهران: مولی.
11. - رازی، ابوالفتوح حسین ابن علی ابن احمد. (1408ق). روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن. به‌تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح. چاپ اول. مشهد: آستان قدس رضوی.
12. - سلطانی، علی‌اصغر. (1391). قدرت، گفتمان و زبان. چاپ3. تهران: نشر نی.
13. - سیاه‌کوهیان، هاتف. (1399). نقد گفتمانی خوانش ابنعربی از آیات قرآن در اثبات فرضیه پایان‌پذیری عذاب».پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، 14 (45): 150-135.
14. - صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم. (1417ق/ 1996م). الشواهد الربوبیه فی‌المناهج السلوکیه. تعلیق و تصحیح و مقدمه سیدجلال‌الدین آشتیانی. چ1. بیروت: موسسه التاریخ العربی.
15. - ضیمران، محمد. (1390). میشل فوکو: دانش و قدرت. چاپ6 . تهران: هرمس.
16. - طبرسی، فضل بن حسن. (1372ش). مجمع البیان. به تصحیح و تحقیق و تعلیق سیدهاشم رسولی و سید فضل‌الله یزدی طباطبایی. چاپ سوم. بیروت: دارالمعرفه.
17. - عبدی، حسین و زرقانی، سیدمهدی. (1396). تحلیل گفتمانی رساله‌های ردیه بر تصوف در عصر صفوی. ادبیات عرفانی، 9 (16): 44-19.
18. - عفیفی، ابوالعلاء. (1380). شرحی بر فصوص‌الحکم. ترجمه نصرالله حکمت. چ1. تهران: الهام.
19. - غنی، قاسم (1375). تاریخ تصوف در اسلام. ج2. چاپ2. تهران: زوار.
20. - قیصری، محمد داوود. (1375). شرح فصوص‌الحکم. به‌کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانی. چ1. تهران: علمی و فرهنگی.
21. - مسلم بن حجاج. (1412ق). صحیح. به تصحیح محمدفؤادعبدالباقی. چ1. قاهره: دارالحدیث.
22. - مکاریک، ایرناریما. (1390). دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. چ4. تهران: آگه.
23. - مک‌دانل، دایان. (1380). مقدمه‌ای بر نظریه‌های گفتمانی. ترجمه حسینعلی نوذری. چ1. تهران: فرهنگ گفتمان.
24. - میبدی، ابوالفضل رشیدالدین.(1371). کشف‌الأسرار و عده‌الأبرار. به‌تصحیح علی‌اصغر حکمت. چ5. تهران: امیرکبیر.
25. - میلز، سارا. (1382). گفتمان. ترجمه فتاح محمدی. چ1. زنجان: هزاره سوم.
26. - هال، استوارت. (1386). غرب و بقیه: گفتمان و قدرت. ترجمه محمود متحد. چ1. تهران: آگاه.
27. - یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه هادی جلیلی. چ1 تهران: نشر نی.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
