۴ نتیجه برای عرفان عملی
مهدی نوریان، هاشم باقرزاده،
دوره ۸، شماره ۱۶ - ( ۶-۱۳۹۶ )
چکیده
تاریخ تصوف اسلامی شامل دو دوره کلی پیش از ابن‌عربی و پس از اوست. این دو دوره دارای تفاوتهای بنیادین در موضوع، زبان و هدف و غایت می‌باشند. یکی از موارد مهم اختلاف، تفاوت در معنا و جایگاه اصطلاحات تصوف است. در این مقاله به یکی از مصادیق این تفاوت یعنی بحث مهم «تجلی» پرداخته می‌شود. در عرفان دوره اول (عرفان عملی)، تجلی در بعد معرفت‌شناسی و در ضمن سلوک تعریف می‌شود. در عرفان دوره دوم علاوه‌بر جنبه معرفت‌شناسی، تجلی در ساحت هستی‌شناسی (قوه نظری و کیفیت رابطه خدا و انسان و جهان هستی) در قالب مفاهیم فیض اقدس و مقدس مطرح می‌شود. در این نوشتار، متون مهم عرفانی از آغاز تألیفات عرفانی یعنی قرن چهارم تا قرن هشتم مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. در عرفان عملی، تجلیات الهی در تعیین مرتبه سالک و در بروز احوال عرفانی در سیر الی‌الله و رسیدن سالک به منازل فنا و توحید نقش برجسته‌ای دارند. در این پژوهش، انواع تجلی و نقش آن در مراحل سیر و سلوک بررسی شده است.
فاطمه طباطبایی، رضا عباسی،
دوره ۹، شماره ۱۸ - ( ۷-۱۳۹۷ )
چکیده
چکیده: در این نوشتار به این مسئله پرداخته شده است که بین «عرفان عملی» و «اخلاق فلسفی» با دو رویکرد معرفتشناختی و وجودشناختی، چه نسبتی برقرار است. به همین جهت و با پیشفرض علم دانستن اخلاق فلسفی و عرفان عملی، تعاریف هریک مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و مشخص شد عرفان عملی «مجموعه گزارههای باید و نبایدی مربوط به باطن سالک» و اخلاق فلسفی «مجموعه گزارههای باید و نبایدی مربوط به نفس صاحب قوا» است و ازآنجاکه «باطن سالک» در هر دو رویکرد مذکور، جامعتر از «نفس صاحب قوا» است، این نتیجه حاصل شد که حوزه عرفان عملی گستردهتر از اخلاق است.
سمیه السادات موسوی، سید حسین رکن الدینی،
دوره ۱۳، شماره ۱ - ( ۷-۱۴۰۰ )
چکیده
تشابه اسمی و قرابت مفهومی میان برخی مقامات سلوک، همچون ذکر و تذکر سبب شده ماهیت دقیق این مقامات در هاله‌ای از ابهام بماند. در برخی آثار عرفانی، این اسامی به صورت مترادف و در مورد یک مقام به‌کار رفته و در برخی دیگر، بین آنها تفاوت قائل شده و هر کدام را مقامی مستقل معرفی کردهاند. در این پژوهش برآنیم با توجه به کاربرد گسترده واژه‌های ذکر و تذکر در حوزه‌های عرفانی و غیرعرفانی، ضمن بررسی معانی مختلف این دو واژه، به تطبیق آنها با یکدیگر بپردازیم. هدف آن است که مشخص شود آیا تفاوت بین ذکر و تذکر در عرفان، فقط اختلاف در تعابیر است و هر دو از یک حقیقت واحد سخن می‌گویند یا آن که با دو مقام مستقل روبرو هستیم. بدین منظور، از روش تحلیل تطبیقی استفاده شد. رصد آثار عرفانی نشان داد که این دو مقام ضمن اشتراک در مفهوم «یادآوری»، با یکدیگر تفاوت ماهوی داشته و جایگاه مستقلی در سلوک عرفانی دارند. مقام تذکر مربوط به مرحله اول سلوک (بدایات) است و به‌واسطه یادآوری عبادات، سالک را به یاد خدا سوق می‌دهد؛ ولی مقام ذکر مربوط به مرحله پنجم سلوک (اصول) است و قلب سالک را بی‌واسطه به یادآوری دائمی خداوند مشغول می‌سازد.
محمد میری،
دوره ۱۵، شماره ۲ - ( ۱-۱۴۰۳ )
چکیده
این پژوهش بر آن است تا به روش اسنادی ـ تحلیلی، اصلیترین مباحث مرتبط با مقوله توبه را از دیدگاه آموزههای دینی و همچنین اهل معرفت، بررسی کرده و در نهایت، میزان هماهنگی دیدگاه عارفان با شریعت را در این ساحت، بسنجد. در نگاه قرآن و حدیث و در نگاه عارفان، اصل «بازگشت به خداوند» در مفهومشناسی توبه و هویت آن، اخذ شده است. از سوی دیگر، عارفان به پیروی از قرآن و حدیث و همسو با شریعت بر این باورند که توبه هم مانند بسیاری دیگر از مفاهیم دینی، یک حقیقت تشکیکی است؛ بنابراین روح معنای توبه، یعنی همان بازگشت به خداوند را در همه سطوحِ مترتّب بر هم آن میتوان مشاهده کرد. هر انسانی در هر مرتبهای هم که باشد نیازمند به بازگشت به حق متعال است، پس توبه به تعداد مراتب گوناگون انسانها، دارای مراتب است. همچنین شواهد گوناگونی از آموزههای دینی وجود دارد که بر این مطلب تأکید دارند که توبه، در نهاییترین مراتب خود، به توبه از ما سوی الله میانجامد. عارفان نیز با ارائه بهترین تحلیلها از این آموزه دینی، اثبات کردهاند که متعالیترین مرتبه توبه، توبه از هر چه جز خدا است.
