دانشگاه بین المللی اهل بیت علیهم السلام
چکیده: (866 مشاهده)
طرب، سماع و موسیقی و ملازمات آنها از نمادها و استعارههای موجود در ادبیات عرفانی هستند که ظاهر آنها با احکام اسلامی (شریعت) در تضاد است. گزارشهای تاریخی حاکی از آن است که مراسم خانقاهی همراه با موسیقی و آوازخوانی در میان فرقی از صوفیان بوده است. امّا عموم صوفیان، آنگاه که از موسیقی و طرب و ملازمات آنها مثل سماع و آلات موسیقی سخن میگفتند، نگاهی نمادین و استعارهمحور داشتهاند. این مقاله با رویکرد ادبیات توصیفی و بر اساس منابع کتابخانهای، با بررسی وجه نمادین موسیقی و لوازم آن در ادبیات عرفانی، معنای حقیقی مورد نظر صوفیان از استعاره-های متناقضنمای با شریعت در حوزه موسیقی را واکاوی مینماید و در صدد اثبات این فرضیه است که در اغلب این نمادها و استعارهها، مطرب در معنای خدا است و پیر و مرشد و طرب در معنای فیض الهی و گاه به معنای هر دستوری است که سالک الی الله را به وجد برساند. همچنین سازهای موسیقی می-توانند نمادی از مراتب سالکان الی الله باشند. مثلا نی نماد تخلیه است و سازهایی مثل چنگ و رباب نماد حزن و در مقابل، دف و سرنا نماد مقام وجد و تواجد و سماع و سکر سالک به اقتضای وصل است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
ادبیات فارسی دریافت: 1400/2/28 | پذیرش: 1400/4/3 | انتشار: 1402/9/29