گورو و پیر در مراحل سلوک عرفانی الگوی اساسی دو سنت هندویی و اسلامی است. در طریقههای عرفانی هندویی گورو تجسد خداوند و کانون تقدس به شمار میآید و سلسلههای صوفیه نیز مقام پیر را با مقام نبی در میان امت مقایسه میکنند و پیر را در حکم نبی نقد میشمرند. در سنت هندویی گورو، و در سنت اسلامی پیر، کسی است که خود راه را رفته، مسیر سیر و سلوک عرفانی را به قدم صدق و اخلاص طی کرده، وادیهای پر پیچ و خم آن را درنوردیده و در طریقت به کمال رسیده است. بر همین اساس میتواند هدایت و ارشاد کسی را که قصد پیمودن این مسیر را دارد، بر عهده بگیرد و تا رسیدن به سر منزل مقصود دلیل راه وی باشد. وی شایستۀ تکریم و احترام است و اطاعت محض از دستورات او، هر چند خلاف عرف باشد، برای رسیدن به مقصود نهایی ضروری است. بررسیها نشان میدهد که دو مفهوم گورو و پیر به سبب هستۀ اصلی مشابه، قواعد معین و اصول مشترک در دو سنت سلوک عرفانی هندویی و اسلامی، با یکدیگر قابل مقایسهاند که در این پژوهش کوشش بر آن است که با بررسی متون مقدس مقدس و منابع ادبی و عرفانی هر دو سنت نقش گورو و پیر و مشابهتهای این دو موضوع مورد بررسی قرار گیرد.