چکیده:برای شناخت و فهم هر منظومۀ فکری گریزی از کشف دالهای مرکزی و دقیقههای پیرامون آن نیست؛ زیرا دالهای مرکزی مثل ثوابت نجومی موجب انسجام و چفت و بست عناصر و اجزای مختلف آن میشود. در جستار حاضر صبر را که از مضامین اصلی و پرتکرار زندگانی بشری و از دالهای مرکزی و پربسامد منظومه فکری نجمدایه بهشمار میرود در آثار مختلف او کاویدیم. برای تبیین این مهم با روش تحلیلی اسنادی و دو رویکرد بینامتنی و قرائت متنی سعی کردیم ابتدا به تبارشناسی لغوی و اصطلاحی آن در فرهنگهای لغت تکزبانه و دوزبانه و عهدین و قرآن و حدیث بپردازیم تا نشان دهیم هر منظومۀ فکری پایههای خود را بر پایه باورها و یافتههای پیش از خود بنا میکند و در ائتلاف با فرهنگهای پیش از خود تکوین مییابد. در پایان به این نتیجه رسیدیم نجمدایه که خود از محدثان مبرز زمان خویش بوده صبر را از مقامات رسولالله(ص) دانسته است و از سه منظر صبر بر طاعت، صبر در معصیت و صبر در مصیبت بدان نگریسته و آن را ادامه زهدی دانسته که درنهایت منجر به رضای الهی میگردد. درنهایت به این نتیجه رسیدیم که نگرش دینمدارانه صوفیانه نجمدایه که نشانگر بعد دانشمندی اوست با بهرهمندی از بینشمندی که زائیده استراتژی تأویلگرایی وی است توانسته تفسیر و برداشت نوینی از این دال مرکزی گفتمانهای شریعتی و زهدی و طریقتی ارائه دهد و به تعبیری آن را از آن خود کند.