TY - JOUR T1 - TT - عرفان و تصوف در منظومۀ فکری علامه مجلسی JF - erfanmag JO - erfanmag VL - 9 IS - 18 UR - http://erfanmag.ir/article-1-758-fa.html Y1 - 2018 SP - 51 EP - 71 N2 - چکیده: عرفان اسلامی برخلاف دیگر شاخه­های علوم اسلامی، تنها درمیان قشر اندیشمند و عالم باقی نماند و با مخاطب قرار دادن عموم مردم، جریانی باعنوان تصوف را در جامعۀ اسلامی ایجاد کرد. بحث بر سر شرعی بودن یا نبودن عرفان اسلامی، عالمان متشرع را در دو گروه مخالفان و موافقان عرفان نظری قرار داد. در دورۀ صفوی اندیشه­های ضد تصوف در آثار عالمان متشرع و فقیهان، بیشتر نمایان می­شد که با انگیزه­های مذهبی و روشن­گری پیوند داشت. درحالی­که گروهی مانند محمدطاهر قمی و میرلوحی از اساس با اندیشه­های عرفا مخالف بودند، عالمانی چون ملا محسن فیض­ کاشانی و ملاصدرا با تمایز نهادن میان اندیشه­های عرفان نظری و عملکرد صوفیان بازاری و عوام به دنبال استفاده از نظریه­های عرفانی در تفسیر متون دینی بودند. علامه محمدباقر مجلسی دیدگاه و موضعی میان دو گروه عالمان پیش‌‌گفته اتخاذ نمود. وی با تمایز نهادن میان اندیشه­های عرفان نظری و مناسک صوفیان عوام، رسوم و اعتقادات گروه دوم را مطلقاً باطل و غیرشرعی و عقلی اعلام کرد؛ ازسوی­دیگر، در برخورد با بزرگان عرفان و اندیشه­های آنان، اصل تفسیر عرفانی برمبنای مکتب امامان شیعه(ع) را پذیرفت. تقسیم جریان تصوف به شیعه و اهل‌سنت و تبیین آموزه­های پذیرفته شده مشترک میان تشیع و تصوف، دو محور اصلی بومی­کردن عرفان نظری توسط علامه مجلسی است. M3 ER -