معصومه سادات میرپوریان، محبوبه مباشری،
دوره ۱۳، شماره ۱ - ( پاییز و زمستان ۱۴۰۰ ۱۴۰۰ )
چکیده
چکیده: کتابهای ردیه و دفاعیۀ تصوف در زمرۀ متون عرفانی هستند که به نقد تصوف میپردازند. دو اثر اصول فصولالتوضیح و مناظرۀ تمثیلی پند اهل دانش و هوش از زبان گربه و موش که مبنای این پژوهش قرار گرفته است، جامع جدال علما و متصوفه در رد یا پذیرش نگرۀ صوفیانه در دوران حکومت صفوی است. از طریق تحلیل گفتمان انتقادیِ این آثار موضع فقها در برابر صوفیان و همچنین مواضع دفاعیهنویسان در جانبداری از صوفیه روشن میشود. بر این اساس برخی علما و فقها با تأثیرپذیری از ایدئولوژی- گفتمانی مسلط در دورۀ صفوی، به صورت واضح و آشکار و با زبانی الزامآور تصوف را به بوتۀ نقد کشیده و بعضی با همان وضوح از آن جانبداری کردهاند. در کنار این دیدگاه برخی نیز در بازی موش و گربه با زبانی اقناعی، قضاوت را بر عهدۀ خواننده گزاردهاند.
