|
بررسی انتقادی رویکردهای تفسیری و شیوههای استناد به آیات در اسرارالتوحید
|
| محمدرضا عابدی، احمد فرشبافیان |
| دانشگاه تبریز |
|
|
چکیده: (326 مشاهده) |
صوفیه همچون دیگر فرقههای باطنگرا، بلکه بیش از آنها، به تأویل قرآن دست یازیدهاند. تأویل و تفسیر آنها مبتنی بر احالۀ آیات بر باطن و حقیقت (آنگونه که درمییابند) است. آنها در تفسیر بیش از هر چیز بر دل خود اتکا دارند و آن را محل الهام و استقرار علم الهی میدانند. در اسرارالتوحید نیز به عنوان یکی از أمهات متون صوفیانه، نگاه باطنگرایانه به آیات قرآن غلبه دارد. بر این پایه، نوشتار حاضر در صدد بررسی انتقادی مبانی ابوسعید در تأویل قرآن، تبیین شیوههای او در تفسیر آیات و بازنمودن اغراض دیگری است که در به کار بردن آیات قرآن دخیل بوده است. استناد به آیات قرآن در اسرارالتوحید –اعم از استناد مبتنی بر معنا (نگاه غیر تفسیری) و استناد متکی بر تفسیر- از ابتدا تا انتهای اثر به طرز چشمگیری نمایان است اما این استنادات از ضابطه ثابت و مشخصی تبعیت نمیکند. با این حال، نحوۀ مواجهۀ او با آیات چند شکل عمده دارد که عبارت اند از: تفسیر آیه در معنای مشابه با دلالت سیاقی الفاظ و منطبق با آرای مفسران، تأویل و رسیدن به معنایی در طول دلالت سیاقی آیه، ارائه تأویل متفاوت، بلکه متباین و متضاد با ظاهر آیات مبتنی بر آرای تصوف و سنتهای صوفیانه، تأویل در جهت توجیه کرامات صوفیانه و به ندرت، تأویلهایی با رویکرد شطحی. به نظر میرسد، ابوسعید بیش از آنکه قصد تبیین تعالیم قرآنی را داشته باشد، در صدد توجیه تعالیم صوفیانه با آیات قرآن برآمده است.
|
|
| واژه‌های کلیدی: ابوسعید، آیات قرآن، تفسیر، تأویل، استناد، صوفیه |
|
|
متن کامل [PDF 408 kb]
(88 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تصوف و عرفان
دریافت: 1397/8/28 | پذیرش: 1397/10/26 | انتشار: 1399/7/10
|
|
|
|
|
|
