دوره 13، شماره 25 - ( دوفصلنامه علمی، شماره بیست و پنجم، پاییز و زمستان 1400 1400 )                   جلد 13 شماره 25 صفحات 175-151 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
چکیده:   (955 مشاهده)
چکیده
عنصر رمز در ادب فارسی مخصوصا در ادبیات منظوم عرفانی کاربرد فراوان دارد. در واقع رمز، حامل پیامی انتزاعی و روحانی است که در بستر کلمات رایج پنهان است. رمز، اندیشۀ مجرّد عرفانی را عینیّت می‌بخشد و دریافتهای شهودی عارف را از دنیای اسرار‌آمیز عشق، در دایرۀ الفاظ معمول می‌گنجاند. بنابراین نیاز به تأویل و تفسیر دارد. در حوزۀ عرفان، معشوق حقیقی همواره با ویژگی‌های معشوق مجازی همچون زلف و خط و خال به تصویر کشیده شده است. در این زنجیرۀ معنایی، شانه هم یار ناگسستنی زلف محسوب می‌شود و دارای معنای رمزی است. شانه از یکسو رمز خود عاشق و دل اوست. یعنی رمز عاشقی که سالکِ زلف خم در خم یار است و در این راه تمام بلاها را به جان می‌خرد تا مشکلات طریقت را هموار سازد و به سرمنزل مقصود راه یابد و از سوی دیگر رمز هدایت و رحمت الهی است. یعنی معشوق است که شانه را وسیلۀ هدایت دلهای عاشقان قرار می‌دهد و با شانه کشیدن بر زلف به دلبری و جلوه­گری خویش می­افزاید و گره از کار دلهای عاشق گرفتار در پیچ و خم زلفش بر می­گشاید. با رمزگشانی از شانه در شعر فارسی و کارکرد دوگانۀ آن در معنای رمزی و نسبتش با زلف هستی می­توان پاره‌ای از مبهمات ادبی و عرفانی را گره­گشایی کرد.

 
متن کامل [PDF 756 kb]   (704 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات فارسی
دریافت: 1398/10/18 | پذیرش: 1399/9/13 | انتشار: 1400/11/25

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.