دو فصلنامه علمی پژوهشنامه عرفان
پنجشنبه 9 آذر 1402
[Archive]
دوره 13، شماره 25 - ( دوفصلنامه علمی، شماره بیست و پنجم، پاییز و زمستان 1400 1400 )
جلد 13 شماره 25 صفحات 175-151 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
azimzadeh javadi F, qolizadeh H. The Symbol of Comb in the Persian Poetry. PJE 2022; 13 (25) :151-175
URL: http://erfanmag.ir/article-1-1089-fa.html
URL: http://erfanmag.ir/article-1-1089-fa.html
عظیم زاده جوادی فریبا، قلی زاده حیدر. رمز عرفانی شانه در شعر فارسی. پژوهشنامه عرفان. 1400; 13 (25) :151-175
دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
چکیده: (825 مشاهده)
چکیده
عنصر رمز در ادب فارسی مخصوصا در ادبیات منظوم عرفانی کاربرد فراوان دارد. در واقع رمز، حامل پیامی انتزاعی و روحانی است که در بستر کلمات رایج پنهان است. رمز، اندیشۀ مجرّد عرفانی را عینیّت می‌بخشد و دریافتهای شهودی عارف را از دنیای اسرار‌آمیز عشق، در دایرۀ الفاظ معمول می‌گنجاند. بنابراین نیاز به تأویل و تفسیر دارد. در حوزۀ عرفان، معشوق حقیقی همواره با ویژگی‌های معشوق مجازی همچون زلف و خط و خال به تصویر کشیده شده است. در این زنجیرۀ معنایی، شانه هم یار ناگسستنی زلف محسوب می‌شود و دارای معنای رمزی است. شانه از یکسو رمز خود عاشق و دل اوست. یعنی رمز عاشقی که سالکِ زلف خم در خم یار است و در این راه تمام بلاها را به جان می‌خرد تا مشکلات طریقت را هموار سازد و به سرمنزل مقصود راه یابد و از سوی دیگر رمز هدایت و رحمت الهی است. یعنی معشوق است که شانه را وسیلۀ هدایت دلهای عاشقان قرار می‌دهد و با شانه کشیدن بر زلف به دلبری و جلوهگری خویش میافزاید و گره از کار دلهای عاشق گرفتار در پیچ و خم زلفش بر میگشاید. با رمزگشانی از شانه در شعر فارسی و کارکرد دوگانۀ آن در معنای رمزی و نسبتش با زلف هستی میتوان پاره‌ای از مبهمات ادبی و عرفانی را گرهگشایی کرد.
عنصر رمز در ادب فارسی مخصوصا در ادبیات منظوم عرفانی کاربرد فراوان دارد. در واقع رمز، حامل پیامی انتزاعی و روحانی است که در بستر کلمات رایج پنهان است. رمز، اندیشۀ مجرّد عرفانی را عینیّت می‌بخشد و دریافتهای شهودی عارف را از دنیای اسرار‌آمیز عشق، در دایرۀ الفاظ معمول می‌گنجاند. بنابراین نیاز به تأویل و تفسیر دارد. در حوزۀ عرفان، معشوق حقیقی همواره با ویژگی‌های معشوق مجازی همچون زلف و خط و خال به تصویر کشیده شده است. در این زنجیرۀ معنایی، شانه هم یار ناگسستنی زلف محسوب می‌شود و دارای معنای رمزی است. شانه از یکسو رمز خود عاشق و دل اوست. یعنی رمز عاشقی که سالکِ زلف خم در خم یار است و در این راه تمام بلاها را به جان می‌خرد تا مشکلات طریقت را هموار سازد و به سرمنزل مقصود راه یابد و از سوی دیگر رمز هدایت و رحمت الهی است. یعنی معشوق است که شانه را وسیلۀ هدایت دلهای عاشقان قرار می‌دهد و با شانه کشیدن بر زلف به دلبری و جلوهگری خویش میافزاید و گره از کار دلهای عاشق گرفتار در پیچ و خم زلفش بر میگشاید. با رمزگشانی از شانه در شعر فارسی و کارکرد دوگانۀ آن در معنای رمزی و نسبتش با زلف هستی میتوان پاره‌ای از مبهمات ادبی و عرفانی را گرهگشایی کرد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
ادبیات فارسی
دریافت: 1398/10/18 | پذیرش: 1399/9/13 | انتشار: 1400/11/25
دریافت: 1398/10/18 | پذیرش: 1399/9/13 | انتشار: 1400/11/25
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
